<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; İngiltere'de sinagoga saldırı:&nbsp;Yahudi takviminin en kutsal günü olan Yom Kippur'da İngiltere'nin Manchester kentinde bir sinagoga yönelik bıçaklı saldırıda iki kişi öldürüldü; saldırganın ise polis tarafından öldürüldüğü açıklandı.

Aposto Gündem

• Sinagog saldırısında iki kişi öldü: İngiltere'nin Manchester kentinde bir sinagoga yapılan araç ve bıçaklı saldırıda iki kişi hayatını kaybetti, saldırgan ise polis tarafından vuruldu.<ul><li>Saldırıda ilk belirlemelere göre dört kişi yaralandı, bunlardan üçü ağır yaralı olarak hastaneye kaldırıldı.</li><li>Saldırı, Yahudilikte en kutsal gün kabul edilen Yom Kippur sırasında gerçekleşti ve sinagogda çok sayıda kişi bulunuyordu.</li><li>Manchester Belediye Başkanı Andy Burnham, saldırganın üzerindeki "şüpheli cisim" nedeniyle kimlik tespitinin henüz yapılamadığını bildirdi.</li><li>İngiltere Başbakanı Keir Starmer, saldırının Yom Kippur'da gerçekleşmesinin korkunç olduğunu belirtti ve hayatını kaybedenlerin yakınlarına baş sağlığı diledi.</li></ul>

Canlı Gündem

Binlerce şirket ve önemli bir ekosistem geliştirerek Silikon Vadisi dışında dünyanın en büyük ikinci teknoloji merkezi olarak ün kazanan İsrail'in teknoloji sektörüne bir darbe de Filistin ile arasındaki çatışma vurdu.&nbsp;The Global Startup Ecosystem Report 2023'e göre Tel Aviv, 2023 yılında en iyi küresel teknoloji ekosistemi sıralamasında 5'inci sırada yer <a fr-original-style="" href="https://startupgenome.com/report/gser2023" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">alıyor.</a> Dünyanın en yenilikçi yüksek teknoloji ekonomilerinden biri olarak karşımıza çıkan İsrail, işgücünün %14'ünü ve genel ekonomik çıktısının yaklaşık beşte birini bu sektörden <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/technology/war-with-hamas-threatens-funding-recovery-israels-vital-tech-industry-2023-10-10/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sağlıyor.</a> Sektörün ekonomik etkisinin ise 235 milyar dolar seviyesinde olduğu değerlendiriliyor.Yatırımcılar ve analistler; küresel yavaşlama ve hükümetin ayrıştırıcı yargı reformları nedeniyle bu yıl finansmanın keskin bir şekilde düşmesinin ardından, Filistin ile artan çatışmaların İsrail'in teknoloji sektöründeki kırılgan toparlanmayı rayından çıkaracağını söylüyor.&nbsp;Şiddetin ve güvenlik endişelerinin giderek tırmandığı ülkede teknoloji endüstrisi, hisse senedi ve tahvil fiyatlarının darbe almasından çok sayıda işletmenin kapanmasına kadar kendisini hedef tahtasında buluyor ve teknoloji şirketlerinin karşılaşabileceklerine yönelik endişe giderek artıyor.İsrail'de faaliyet gösteren teknoloji şirketlerinin olası kesintilere karşı güvenliklerini güçlendirmelerinin beklendiğini belirten analist ve yatırımcılar, çatışmalar sona erdiğinde ve küresel olarak kaynak yaratma yeniden canlandığında yatırımların geri dönmesinin beklendiğini de sözlerine ekledi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Operasyonel krizler</h2>IVC Araştırma Merkezi ve LeumiTech'e göre, İsrail merkezli yüksek teknoloji firmalarına yapılan yatırımlar yılın ilk yarısında toplamada %70'lik bir düşüş yaşamıştı. Buna göre, 2021 yılında 26 milyar dolarla rekor seviyeyi gören, geride bıraktığımız yılda ise 16 milyar dolar yatırım alan İsrail merkezli girişimlerin bu yıl aldığı ve büyük oranda siber güvenlik ve yapay zeka girişimlerine yoğunlaşan yatırımlar şu ana kadar 5 milyar dolara ulaşabilmiş durumda.Bloomberg'e göre İsrail işgücünün %10'unu oluşturan teknoloji çalışanlarının büyük çoğunluğunun da 300 bin yedek askerin çağrıldığı seferberlik emrinden etkilenmesi bekleniyor.&nbsp;Bununla birlikte, savaş, yalnızca İsrail merkezli şirketleri etkilemiyor. Küresel şirketlerin de İsrailli çalışan sayısında bir düşüş olduğu ve bir kısmının askerlik görevini yerine getirmek üzere İsrail'e döneceği bildiriliyor.Çatışmaların ABD teknoloji devlerinin operasyonlarına da darbe vurması bekleniyor. Başbakan Binyamin Netanyahu Haziran ayında İsrail'in en büyük özel işvereni ve ihracatçısı konumunda bulunan çip devi Intel'in Gazze'ye 42 km mesafede yeni bir fabrika için 25 milyar dolar harcamayı planladığını söylemişti.Öte yandan, dünyanın en büyük yapay zeka ve GPU çip üreticisi Nvidia ise 15-16 Ekim'de Tel Aviv'de yapılmasını planlanan ve "geliştiriciler, iş liderleri ve yapay zeka araştırmacıları için 1 numaralı konferans" olarak nitelendirdiği yapay zeka zirvesini iptal ettiğini duyurdu.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Toparlanma ihtimali</h2>Şu anda İsrail'de Intel'den IBM'e, Apple'dan Microsoft'a, Google'dan Facebook'a, İsrail merkezli girişimleri satın alarak AR-GE merkezleri kuran 500 çok uluslu şirket faaliyet gösteriyor. Özellikle de siber güvenlik, yapay zeka ve savunma teknolojisinde faaliyet gösteren girişimlerin sayıca fazla, ürettikleri ürünler açısındansa yüksek standartta olduğu gerçeği, İsrail'i en önemli teknoloji merkezlerinden biri olarak konumlandırıyor.Analistler, savaşın sektörü bir süreliğine sekteye uğratacağını kabul etmekle birlikte bu durumun çok uzun süreceğini ise değerlendirmiyor.&nbsp;Startup Nation Central CEO'su Hasson, İsrail teknolojisinin çatışma sırasında işleyebilme ve çatışma sonrasında toparlanabilme açısından yatırımcıların güvenini kazandığını belirtirken; Kuzey Carolina'da bulunan LPL Financial'ın baş küresel stratejisti Quincy Krosby ise bazı teknoloji harcamalarının orduya bağlı olması nedeniyle İsrail'de yerleşik şirketlerin fiziksel tesislerini saldırılardan korumak için muhtemelen "muazzam bir çaba" gösterileceğini ifade ediyor.

Ülkenin yavaş yavaş toparlanmaya başlayan teknoloji sektörüne bir darbe de Filistin vurdu. 

Savaş, İsrail'in teknoloji sektörünü nasıl etkiledi?

Doğadaki canlılar, besinleri faydasına ve zararına göre yenilebilir veya yenilmez olarak sınıflandırırken biz insanlar için dinî inanışların detaylı filtresi devreye girer. Haram ve helal listeleriyle kurulan birbirinden farklı sofralar, yılın belirli zamanlarında oruç ibadetine göre yemeğin zamanını ve davetlileri tayin eder.İlk bedensel günahın Âdem’in nefsine yenik düşüp ısırdığı elma olduğu inancını düşününce, tek tanrılı dinlerin ilk yasakları yeme içme üzerine inşa etmesi pek de şaşırtıcı değildir. Oruç da hayatın en büyük hazlarından biri olan yemekten vazgeçip günahların bedelini bu dünyada ödemeye başlamak için Tanrı'ya armağan edilen çile ve kefaret olarak değerlendirilir. &nbsp;Tabii biz bülbülden mütevellit dert aşılayan çile kelimesine takılmaktansa orucun sırasıyla üç büyük semavi dinde toplumu birleştirmesinden ve gastronomiyi şekillendirmesinden bahsedelim.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Toplumsal hafızayı canlı tutmak</h2>Musevilikle başlayacak olursak yemek, bayram ve oruç kavramlarının tarihi hatırlatıp toplumsal hafızayı canlı tutmak üzerine kurulduğunu görebiliriz. Musevilerin Mısır’daki esaret zamanını ve hamur mayalamaya bile fırsat bulamadan kaçmak zorunda kalan atalarını simgeleyen “Pesah” yani “Hamursuz Bayramı” buna bir örnek olabilir. Mayalı yiyeceklerden, süt ve süt ürünlerinden uzak durulan bu perhiz döneminin yanı sıra İbranice “tövbe günü” olarak bilinen “Yom Kippur” da Tevrat’ta farz kılınan önemli bir ibadet. Gün batımında başlayıp ertesi günün ilk iki yıldızını görünceye kadar tutulan oruç, 25 saati bulan uzun bir pişmanlık, tövbe ve affedilme vesilesi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Perhiz adı altında kısıtlamalar</h2>Hristiyanlıkta belirli bir zaman aralığında yeme içmeyi yasaklamak yerine, perhiz adı altında bazı kısıtlamalar karşımıza çıkar. Oburluk ve açgözlülüğü en büyük yedi günahtan biri kabul eden inanışta, beslenme ve erdem arasında ciddi bir bağ mevcut. En büyük fedakârlık ise gücün, canlılığın, savaşma yeteneğinin simgesi olan etten vazgeçmek. Bu aynı zamanda "cinsel kızıştırıcı" olarak kabul edilen bir yiyeceği reddederek şehvetten ve beraberinde getirdiklerinden kaçınma yolu olduğundan, takdir edersiniz ki iffetli yaşamı benimseyen manastır keşişleri için mühim bir mesele. Hatta Orta Çağ Avrupa mutfağında parmağı olan perhiz uygulamasının keşişlerin yaratıcılığını artırdığı da söylenir. Hénaut ve Mitchell Lezzetli Fransa Tarihi kitabında sütü serbestçe kullanan keşişlerin Fransız mutfağının demirbaşı olan birçok kırsal peyniri keşfettiğini, etin ikamesine dönüşen balıkta ustalaştıklarını, Lyon’da oluşturdukları yapay göletlerin bugün bile ülkedeki balık yetiştiriciliğinin beşte birini kapsadığını yazar.Paskalya ve Noel öncesi Büyük Perhizler'le her hafta çarşamba ve cuma günleri uygulanan perhizler doğrultusunda, etobur toplumu 140 ila 160 gün etsiz beslenmeye teşvik eden Hristiyanlık, hayvansal gıdaları kısıtlayarak bakliyatları, sebzeleri ve meyveleri öne çıkaran bir mutfak geliştirmiştir. Su muhallebisi ve pelte gibi sütsüz tatlıların yanı sıra günümüzün temiz beslenme dedektörü badem sütünün sütlü tatlılardaki vegan aktörlüğü de perhize dayanır. Üstelik Osmanlı mutfağının zeytinyağlı yemeklerindeki gayrimüslim katkısı da göz ardı edilemez. Zira Türk mutfağının veganlığına dem vuran, <a fr-original-style="" href="https://link.aposto.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0by5jb20vY2xpY2s/c291cmNlPXdlYiZwdWJsaXNoZXI9NWVkM2VjZDZjNWE4NmNjZDFlMjRjYTRhJm5ld3NsZXR0ZXI9NWYyZWExOTFlN2UwMWIwMDA3ZTdkOGU2Jmlzc3VlPTYwODQwMmJhYzllYmRjMDAwN2YwYjc5ZCZzdWJzY3JpYmVyPXVuZGVmaW5lZCZzdG9yeT02MDg3NGE4OTZkODVhYTAwMDY4ZDllMDgmYXV0aG9yPTYwMTAyOGUxMzcxNTc2MDAwNjZlNmFiYSZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZhcG9zLnRvJTI1MkZzJTI1MkY1ZjQ0ZGIyYjZhMjE0MjAwMDgxYTUwZGE=" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu yazıda</a> bahsi geçen zeytinyağlı dolmaların, Osmanlı Hristiyanları tarafından geliştirilen perhiz reçeteleri olması tesadüf değildir. Türkçede etsiz dolmalara “yalancı dolma” denmesiyse Müslümanların ete olan düşkünlüğünü gösteren ufak bir detay.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Oruç modeli</h2>İslamiyete geldiğimizde, aynı Musevilikte olduğu gibi belirli bir saat diliminde yemeyi yasaklayan oruç modeli karşımıza çıkar. İslam dininde gastronominin tavan yaptığı ay olarak kabul edebileceğimiz Ramazan’da, gün doğumu ile gün batımı arası ağızlar mühürlenir. Tabii tarihi Hicri takvim belirlediği için Büyük Perhiz gibi illa yiyeceklerin kıt olduğu kış sonunda değil, hasat veya ekim-dikim zamanlarında da tüm aile top sesi ve cami ışıklarını beklemeye koyulur.Dinî geçmişine rağmen bugün kimi yabancı toplumlarda oruç denince akla önce&nbsp;intermittent fasting&nbsp;yani aralıklı orucun gelmesi enteresandır. Fakat belki de yıl boyu kutu misali ofislere kapanıp dört günlük yaz tatiliyle D vitamini alacağına inanan hafif göbekli plaza çalışanlarının sosyal medyada az rötuş gerektirecek plaj vücudu için 16 saat açlığa katlanması, modern zamanın en çileli kefaretidir.

apéro

Üç semavi dinde ibadet için şart koşulmuş beslenme kısıtlamalarının farklı modelleri.

Manastır keşişinden plaza çalışanına: Orucun öyküsü

Doğadaki canlılar, besinleri faydasına ve zararına göre yenilebilir veya yenilmez olarak sınıflandırırken biz insanlar için dinî inanışların detaylı filtresi devreye girer. Haram ve helal listeleriyle kurulan birbirinden farklı sofralar, yılın belirli zamanlarında oruç ibadetine göre yemeğin zamanını ve davetlileri tayin eder.İlk bedensel günahın Âdem’in nefsine yenik düşüp ısırdığı elma olduğu inancını düşününce, tek tanrılı dinlerin ilk yasakları yeme içme üzerine inşa etmesi pek de şaşırtıcı değildir. Oruç da hayatın en büyük hazlarından biri olan yemekten vazgeçip günahların bedelini bu dünyada ödemeye başlamak için Tanrı'ya armağan edilen çile ve kefaret olarak değerlendirilir. &nbsp;Tabii biz bülbülden mütevellit dert aşılayan çile kelimesine takılmaktansa, orucun sırasıyla üç büyük semavi dinde toplumu birleştirmesinden ve gastronomiyi şekillendirmesinden bahsedelim.Musevilikle başlayacak olursak yemek, bayram ve oruç kavramlarının tarihi hatırlatıp toplumsal hafızayı canlı tutmak üzerine kurulduğunu görebiliriz. Musevilerin Mısır’daki esaret zamanını ve hamur mayalamaya bile fırsat bulamadan kaçmak zorunda kalan atalarını simgeleyen “Pesah” yani “Hamursuz Bayramı” buna bir örnek olabilir. Mayalı yiyeceklerden, süt ve süt ürünlerinden uzak durulan bu perhiz döneminin yanı sıra İbranice “tövbe günü” olarak bilinen “Yom Kippur” da Tevrat’ta farz kılınan önemli bir ibadet. Gün batımında başlayıp ertesi günün ilk iki yıldızını görünceye kadar tutulan oruç, 25 saati bulan uzun bir pişmanlık, tövbe ve affedilme vesilesi.Hristiyanlıkta belirli bir zaman aralığında yeme içmeyi yasaklamak yerine, perhiz adı altında bazı kısıtlamalar karşımıza çıkar. Oburluk ve açgözlülüğü en büyük yedi günahtan biri kabul eden inanışta, beslenme ve erdem arasında ciddi bir bağ mevcut. En büyük fedakârlık ise gücün, canlılığın, savaşma yeteneğinin simgesi olan etten vazgeçmek. Bu aynı zamanda "cinsel kızıştırıcı" olarak kabul edilen bir yiyeceği reddederek şehvetten ve beraberinde getirdiklerinden kaçınma yolu olduğundan, takdir edersiniz ki iffetli yaşamı benimseyen manastır keşişleri için mühim bir mesele. Hatta Orta Çağ Avrupa mutfağında parmağı olan perhiz uygulamasının keşişlerin yaratıcılığını artırdığı da söylenir. Hénaut ve Mitchell Lezzetli Fransa Tarihi kitabında sütü serbestçe kullanan keşişlerin Fransız mutfağının demirbaşı olan birçok kırsal peyniri keşfettiğini, etin ikamesine dönüşen balıkta ustalaştıklarını, Lyon’da oluşturdukları yapay göletlerin bugün bile ülkedeki balık yetiştiriciliğinin beşte birini kapsadığını yazar.Paskalya ve Noel öncesi Büyük Perhizler ile her hafta çarşamba ve cuma günleri uygulanan perhizler doğrultusunda, etobur toplumu 140 ila 160 gün etsiz beslenmeye teşvik eden Hristiyanlık, hayvansal gıdaları kısıtlayarak bakliyatları, sebzeleri ve meyveleri öne çıkaran bir mutfak geliştirmiştir. Su muhallebisi ve pelte gibi sütsüz tatlıların yanı sıra günümüzün temiz beslenme dedektörü badem sütünün sütlü tatlılardaki vegan aktörlüğü de perhize dayanır. Üstelik Osmanlı mutfağının zeytinyağlı yemeklerindeki gayrimüslim katkısı da göz ardı edilemez. Zira Türk mutfağının veganlığına dem vuran,<a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/5f44db2b6a214200081a50da" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;bu yazıda</a> bahsi geçen zeytinyağlı dolmaların, Osmanlı Hristiyanları tarafından geliştirilen perhiz reçeteleri olması tesadüf değildir. Türkçede etsiz dolmalara “yalancı dolma” denmesi ise Müslümanların ete olan düşkünlüğünü gösteren ufak bir detay.İslamiyete geldiğimizde, aynı Musevilikte olduğu gibi belirli bir saat diliminde yemeyi yasaklayan oruç modeli karşımıza çıkar. İslam dininde gastronominin tavan yaptığı ay olarak kabul edebileceğimiz Ramazan’da, gün doğumu ile gün batımı arası ağızlar mühürlenir. Tabii tarihi Hicri takvim belirlediği için Büyük Perhiz gibi illa yiyeceklerin kıt olduğu kış sonunda değil, hasat veya ekim-dikim zamanlarında da tüm aile top sesi ve cami ışıklarını beklemeye koyulur.Dinî geçmişine rağmen bugün kimi yabancı toplumlarda oruç denince akla önce&nbsp;“intermittent fasting”&nbsp;yani aralıklı orucun gelmesi enteresandır. Fakat belki de yıl boyu kutu misali ofislere kapanıp dört günlük yaz tatiliyle D vitamini alacağına inanan hafif göbekli plaza çalışanlarının sosyal medyada az rötuş gerektirecek plaj vücudu için 16 saat açlığa katlanması, modern zamanın en çileli kefaretidir.&nbsp;

Yom Kippur ile ilgili hikayeler